Op de display in het kantoor met uitzicht op het atomium prijkt de slogan ‘respect people and planet’. Dat vat de missie van Fair In Trade goed samen: met was- en onderhoudsproducten gemaakt van palmpitolie steunt deze organisatie de lokale bevolking in Senegal én de natuur. De palmpitten van de bomen die daar in het wild groeien, werden tot voor kort als afval beschouwd. Nu worden ze bijeengeraapt door lokale coöperaties en ter plaatse geperst.
Stefan Peeters was in een vorig leven managing director van het grootste huishoudapparatenmerk ter wereld. Op zijn veertigste kreeg hij een dubbele hartaanval. “De trein rijdt verder, ofwel spring je er af, ofwel blijf je er op zitten”, blikt hij terug op deze periode. Zes jaar geleden nam hij ontslag bij de multinational en richtte een consulting bureau op. Een van zijn klanten, Jan Huyghens, vroeg om mee te stappen in Fair In Trade wanneer het project, dat hij eerder toevallig uit de grond stampte, uit zijn voegen barstte.
Een aantal jaren daarvoor, toen Jan met een paar vrienden per moto Senegal doorkruiste, zag hij palmpitten liggen langs de kant van de weg. De pitten waren te hard om te kraken maar bevatten heel voedzame bestanddelen. Palmpitolie is naast kokosolie de enige niet-kankerverwekkende olie die op zeer hoge temperatuur mag worden verwarmd. Op de terugvlucht zat Jan toevallig naast iemand van een humanitaire organisatie en al pratend kwam hij tot het besef dat hij iets kon doen met die palmpitten. Hij keerde terug naar Senegal en zette contracten op met verschillende dorpen om de pitten te verzamelen tegen een eerlijke vergoeding. De volgende stap was het neerzetten van een fabriekje waar de pitten ongeraffineerd worden geperst.
Overschot
In eerste instantie was de olie bestemd voor de lokale bevolking, onder andere om mee te koken. Later ontdekte men het hoge gehalte laurinezuur, een belangrijk bestanddeel voor reinigingsmiddelen, waarna er werd gestart met het maken van zeep. Ook weer om ter plekke te gebruiken. Meer en meer dorpen schreven zich in, het aanbod palmpitten werd groter en zo ontstond de idee om de palmpitolie naar België te verschepen en er detergent van te maken. Niet veel later, ondertussen vier jaar geleden, kreeg de organisatie het Ecocert label, wat staat voor bio én fair trade. Het label omvat een gewaarborgde minimumprijs voor de producenten, goede arbeidsomstandigheden en een sociaal fonds voor de financiering van ontwikkelingsprojecten.
Het is dan, nu drie jaar geleden, dat Stefan de vraag kreeg om Fair In Trade mee te leiden. “Ik heb meteen ja gezegd omdat het eens iets anders was, niet commercieel. En het is mijn kans om iets terug te geven aan de wereld.” Op zoek naar een investeerder klopte Stefan aan bij zijn ex-baas. En toen waren ze met vier: Jan, zijn zoon, Stefan en de gepensioneerde Whirlpool-directeur. In het begin maakten ze enkel vloeibaar wasmiddel, het poeder moest worden aangepast aan de waterhardheid van de Belgische markt, maar sinds januari 2014 is het aanbod uitgebreid.
De Rhytmic Power lijn bestaat uit o.a. wasmiddel voor witte, gekleurde en delicate was, babywasmiddel, afwasmiddel, ontkalker, allesreiniger en vloerzeep. De handzeep uit het Rhytmic Energy gamma wordt binnenkort uitgebreid met babyproducten in samenwerking met een Franse apotheker die momenteel enkel bioproducten maakt. “In combinatie met onze fairtrade-aanpak, staan we drie stappen verder dan wat er nu op de markt is. Onze klanten zijn heel bewust. Je merkt dat mensen op zoek zijn naar iets anders, iets dat de wereld een beetje beter maakt.”
Nog veel werk
Rhytmic is te koop in alle Vlaamse Oxfam- en Originowinkels. Stefan hoopt België helemaal te veroveren. Duitsland, Engeland en Frankrijk tonen interesse. Sinds de uitbreiding van het gamma heeft hij het gevoel dat ze eindelijk serieus worden genomen. Voorlopig houdt hij de boot af bij grote ketens uit schrik voor een prijzengevecht. “We hebben niet zoveel reserve doordat we ook een engagement aangaan met de lokale bevolking, en het moet verkoopbaar blijven. Maar de grote ketens zullen op lange termijn wel volgen.”
Klinkt alsof die trein toch weer vertrokken is. “Ik zou het niet gedaan hebben als het geen fair trade was. Er zijn genoeg wasmiddelen op de markt, maar bij mijn weten wordt nergens ter wereld een fairtrade- én biowasmiddel geproduceerd. Ons doel is niet om zoveel mogelijk te verkopen, we willen vooral dat de mensen ter plaatse hun ding kunnen doen. De overschot brengen we naar hier. Geld verdienen is niet onze prioriteit, we hebben allemaal andere jobs naast Fair In Trade waarmee we ons brood verdienen. Als je aan zoiets begint, doe je dat toch vanuit een idealisme. We zijn een kleine organisatie, we hebben een heel direct contact. Jan zit de helft van de tijd in Senegal. Het is fantastisch, maar er is ook nog veel werk.”
Vertrekken vanuit hun noden
Fair In Trade moest elke keer het vertrouwen winnen van de lokale bevolking. “Na een tijdje komt dat vertrouwen wel, we betrekken hen ook bij de werking van de fabriek. Natuurlijk maak je ook dingen mee, zo heeft onze eigen vennoot drie jaar lang ‘s nachts zijn camionette volgeladen en voor honderdduizenden euro aan producten gestolen. Jaren geleden ben ik mee geweest met een organisatie die waterputten maakte in Senegal. Zij hadden een dorp voorzien van een volledig elektronische waterput, een week later was de motor weg en was alles uit elkaar gehaald om er iets anders mee te doen. Ik vind het belangrijk om in ontwikkelingslanden niet zomaar iets op te starten als de lokale bevolking er niet om vraagt. Vertrekken van producten die de mensen nodig hebben helpt alvast om hun buy-in te krijgen en er samen met hen een succes van te maken. Eerst en vooral moet je ervoor zorgen dat de lokale bevolking niets ontnomen wordt en dat er meer dan genoeg volume blijft voor hen. Daarna komt het erop neer deze producten in de handel te brengen zodat een groot deel van het geld terug kan keren naar het land van de grondstoffen.”
Wildpluk
In tegenstelling tot Maleisië, waar 90% van de productie van palmolie vandaan komt, groeien de palmbomen in Senegal in het wild. In Azië wordt ontbost en jaagt men orang-oetangs weg om plantages aan te leggen. Omdat de grond ongeschikt is, gebruiken ze pesticiden. Bovendien wordt de olie daar geraffineerd, waardoor al het goede uit de olie verdwijnt. Bij palmpitolie worden de pitten, die vroeger werden weggegooid, nu geperst. Fair In Trade ziet het opboksen tegen de negatieve berichtgeving over palmolie als één van de grootste uitdagingen. Voor hun olie worden geen bomen gekapt, geen pesticiden gebruikt en de niet-geraffineerde versie is bovendien heel gezond en niet kankerverwekkend. Om de boodschap van gezonde palmpitolie naar buiten te brengen, zou de organisatie over een groter budget moeten beschikken. Ondertussen investeert Fair In Trade in Senegal ook in de aanplanting van nieuwe palmbomen. En in omheiningen voor de jonge scheuten, want de geiten die er rondlopen eten alles op.
Wat Stefan het meest heeft verbaasd als ‘leek’ in dit wereldje, was het hele keuringsgebeuren. “Er is geen samenwerking tussen de verschillende certificeringsorganismen. Heel naïef van me om te denken dat dit allemaal idealisten zijn die het goed menen. Het blijkt één commerciële boel te zijn en het zijn concurrenten van elkaar. Zij doen de keuring en beslissen of je het label krijgt of niet, maar dat is niet bepaald goedkoop. Dat mist zijn doel volledig.”
Helemaal verontwaardigd is Stefan over de affaire met FairTradeGemeente. Gemeenten krijgen die titel als ze een minimum hoeveelheid fairtradekoffie, -chocolade, enzovoort, verbruiken. Op zijn vraag of het gebruik van fairtradeonderhoudsmiddelen ook een vereiste kon worden om de titel van FairTradeGemeente te verwerven, kreeg hij een njet. “Waarom? Omdat Max Havelaar dit organiseert en Max Havelaar doet geen certificatie van palmpitolie. Als dat in het FairTradeGemeente charter zou worden opgenomen, zijn we weer een stap dichter bij een betere wereld. En daar draait het toch om.”
© Fair In Trade
sp@rhytmic.be
Tel: 0032(0)475.45.41.77
Fair In Trade
Rhytmic
Geen opmerkingen:
Een reactie posten